Her evcil hayvanın farklı bir özelliği vardır. Yüzlerce yıldır insanın dikkatini çeken, ipeksi beyaz kürklü, farklı renklere, mükemmel av yeteneklerine sahip ve suyla oynamayı seven kedilerden biri de Van kedisidir.
İlkbaharda ve sonbaharda tüylerini döküyorlar ve ortaya çıkan her şeye bir tepki olarak değişen yüz kaslarına sahipler. Kas ve iskelet formunu mükemmel bir şekilde kontrol eder ve bu yüzden düştükleri pozisyon ne olursa olsun her zaman ayaklarına üzerine düşer.
Evcil kediler yüzyıllardır fare, sıçan ve böcek gibi zararlı hayvanları avlamak için evde insanlar tarafından besleniyor. Ancak, insanlar onları yakın arkadaş olarak da çok sevdi.
Son yıllarda Türkiye’de veya dünyada insanların dikkatini çeken kedilerden biri Van kedisidir. Ancak, gerekli özen gösterilmediği için, türlerin kaybıyla karşı karşıya kalınmaktadır. Sayısı günden güne azalmaktadır ve orijinal ırklar kaybolmuştur, bunlar bölgede sıklıkla görülmekte ve hemen hemen her evin bir tanesi geçmişte kalmıştı. Vanlılar kediyi “Pişik” olarak adlandırıyor. Van kedileri sadece bir hayvan ya da fare ve böcek avcısı değil, aynı zamanda bir arkadaş ve ailenin üyesi olarak görülüyor.
Van kedilerinin yaz aylarında dağ ve kışı evlerde geçirdikleri söylenir.
Van kedileri bölge halkları tarafından uzun, beyaz, ipeksi kürklü, uzun gövdeli, kaplan yürüyüşlü, tilki kuyruğu gibi tanımlanmıştır. Gözlerin farklı renkleri (Diskrematopsi), zeki, çevik, temiz, arkadaş canlısıdır, sahibine oynamayı ve sadık olmayı sever ve bu nedenle bu özellikleri nadir bulunan bir kedi yapar. Ancak, 1950’lerden beri, birçok kedi Avrupalılar tarafından dünyaya tanıtıldı ancak bu eşsiz kedi tam olarak tanıtılmadı.
Van kedilerinin özelliklerinden biri de gözlerinin rengidir. Gözlerinin rengine göre üç grup altında sınıflandırılırlar:
a. Her iki göz de mavi,
b. Her iki göz de kehribar rengi (sarı ve tonları)
c. Bir göz (dischromatopsy, bir göz mavi ve diğeri amber).
Van kedilerinin mavi göz rengi genellikle turkuaz mavisidir, ancak kehribar renginde birçok tonu vardır. Tonlar kehribar, açık sarı, sarı ve yeşil bademdir. Çok nadir olmasına rağmen bazen kahverengi renk görülebilir. Mavi gözlü kediler kısa, kadife tüylü kediler ve uzun ipeksi tüylü kediler olarak sınıflandırılır. Yeni doğmuş yavruların rengi grimsi. Doğumdan 25 gün sonra gözlerin rengi değişmeye başlar ve 40 gün sonra son renge ulaşır.
Genellikle yavru kedilerin kulakları arasında bir veya iki siyah nokta vardır. İki siyah noktaya sahip yavruların çoğu çift renk gözlüdür. Ve bu kara nokta, tek renk gözlü kedilerinin damgası olarak alınır. Ancak, siyah noktalar 2 ay sonra kaybolur.
İnsanların, köpeklerin ve güvercinlerin farklı olan gözlere sahip olmanın genetik defekt sendromu olduğu bilinmektedir.
Dişi Van kedilerinin vücut ağırlığı 2900 gram iken, erkeklerde 3600 gram ağırlığındadır.
Van kedilerinin Şubat-Mart-Haziran aylarında çiftleşme dönemi vardır. Bu süre 10 güne kadar sürer. Bu dönemde hamilelik durumunda, aynı yılda başka bir çiftleşme dönemi görülmez. Hamilelik süresi 62 gündür. Kedi hiç kimsenin karnına dokunmasına izin vermez. Van kedileri diğer kediler gibi vizyondan uzak yerlerde doğum yapmayı tercih ederler ve bu nedenle gebeliğin ilk ayından izole ve karanlık bir yer aramaya başlarlar. Doğumdan hemen sonra anne kedi, yavrularını 50-60 gün boyunca emzirir.
Van kedileri bir doğumda dört yavru doğurur. Kedilerin gözleri yaklaşık 10. günde açılır. Anne yavrularını temizlemek için yavrularını yalar ve doğumdan hemen sonra emmeye başlar. Anne, yerin güvenli olmadığını düşünürse, güvenli bir yer bulur ve oraya yavrularını taşır. Anne yavrularını ihtiyaçlarını karşılamak için bırakabilir. Bunun dışında asla yalnız bırakmaz.
Hala gözleri kapalı olan yavrular annelerinden başka kokulara tepki gösterir ve kendilerini korumaya çalışırlar.
Başlangıçta yavruların hareketleri emekleme gibidir.
Yavru kardeşler genellikle süt için savaşırlar. Genellikle birbirleriyle oynarlar. Oyun oynamak, gelişim için önemli bir faktördür. Oyun annenin kontrolü altındadır ve anne yavrularını nasıl hayatta kalacağını öğretir. Eğer yavru kedi yalnızsa, annesiyle oynamak ister ve eğer anne orada değilse bile etraftaki diğer hayvanlarla oynayabilir.
Kediler yerleştikleri alanlar üzerinde güçlü bir kontrole sahiptirler. Diğer kedilerin yaşam alanlarına gelmesini istemezler. Yaşadıkları yerler veya evler değiştiğinde, yeni yerleri sevmedikleri takdirde eski yerine dönmeye çalışırlar. Van kedileri 20 ila 30 gün içinde yeni yaşam yerlerine alışır. Bu dönemde çevreyi inceler ve sahipleriyle ilgilenmezler.
Kediler diğer hayvanlardan daha fazla temizleme duyusuna sahiptir. Kendilerini ve yaşadıkları çevreyi temizlemeyi oldukça önemserler. Ağzını ve yüzlerini, yemekten ve tuvaletten sonra pençelerinin yardımıyla temizlerler.
Van kedilerinin av karakteristiği daha üstündür. Fareleri, kuşları, sinekleri ve böcekleri iç ve dış mekanlarda avlarlar ve yerler. Evde ya da ev dışında onlarla birlikte yaşayan kümes hayvanlarına asla saldırmazlar.
Van kedileri, van kedisi evinde aile ortamında insanlarla yaşamayı sever. İnsanlarla ilişkisi yoksa veya küçük bir ilişkiye sahiplerse, vahşi olmaya başlarlar.
Van kedileri çok şefkatlidir. Özellikle hamilelik sırasında sevgi daha fazla ihtiyaçları vardır. Sahiplerine çok yakınlar ve onları seviyorlar. Yabancıları gördüklerinde tepki verirler ve kaçarlar. Onları sevenlerin kucağına atlarlar. Diğer kedilere ve küçük çocuklara şefkat gösterirken aynı zamanda sahiplerinden kıskanırlar.
Van kedilerinin sağırlık sorunu yaşadığına dair bir inanç olsada, çift renk gözlü (Diskromatopsi) ve mavi gözlü kedilerin sadece %2-3’ü bu sorundan muzdariptir.
Van kedileri yüzmeye ve su ile oynamayı severler ve bu özelliği ile tek kedi türüdür.
Van kedileri, ön pençeleriyle ılık veya yemek yeterince sıcaksa, yemeklerini yer. Van kedilerinin kavun, karpuz ve bazı meyveleri yedikleri de görülmektedir.
Tüyleri oldukça kalın olmasına rağmen, soğuktan etkilenirler.
Sesler duygularını gösterir. Onların miyavlamalarının bazı çeşitleri vardır. Bazıları, insanlarla iletişimin bazılarının yavrularıyla iletişim kurduğunu gösterir. İhtiyaçlarına göre üretilen sesler farklı yoğunluk ve frekansa sahiptir. Van kedileri, mutluluklarını göstermek için sabah sahiplerini gördüklerinde yüksek sesle miyavlıyorlar. Acıktıklarında, aç olduklarını belirtmek için mutfak kapısında miyavlarlar.
Tuvalete ihtiyaç duyduklarında kapıları açmanızı isterler. Bazen, kapının kulpuna atlayıp kendilerinin açmaya çalışmaları da gözlenir.
Çalışmalar Van Kedilerinin eğitime çok iyi cevap verdiğini gösterdi. Çok hızlı bir şekilde neler öğretildiğini anladılar. Hemen tuvaletin ihtiyaç duydukları yeri öğrenirler ve hiçbir zaman tuvalet ihtiyacı için başka yerleri denemezler.
Yavrular 2-3 aylık olduklarında isimlerini öğrenebilirler. Ancak, bu öğrenmenin, isimleri öğrenmek yerine, kullanılan sesin tonunu anlamak anlamına geldiği düşünülmektedir.
Güzel, arkadaş canlısı, zeki, sadık, güzel ve çekici Van kedilerinin korunması ve türünün azalıp yok olmaması için önlemler alınması gerekmektedir.
